गाजर – गुणधर्म आणि आरोग्यदायी फायदे – Health Benefits of Carrot Marathi
गाजर – गुणधर्म आणि आरोग्यदायी फायदे – Health Benefits of Carrot Marathi
गाजर हे नैसर्गिक स्वरूपात म्हणजेच कच्चे खाणे जास्त फायदेशीर आहे. गाजरामधील मधला पिवळा भाग काढून टाकावा कारण तो उष्ण प्रकृतीचा असतो त्यामुळे पित्तदोष, वीर्यदोष आणि छातीत जळजळ निर्माण होते.
गाजर चवीला गोड तुरट, कडू, तिखट, स्निग्ध, उष्णवीर्य, गरम, जुलाब आणि लघवीच्या विकारात गुणकारी, हृदयासाठी हितकारक, रक्त शुद्ध करणारे, कफनाशक, वातदोषनाशक, मेंदू व मज्जातंतूंना शक्तिशाली बनवणारा आहे. पोट फुगणे, रक्तसंचय, मूळव्याध, पोटाचे आजार, सूज, खोकला, दगड, मूत्रमार्ग, अतिसार, अशक्तपणा यांचा नाश करणारा आहे.
गाजराच्या बिया उष्ण असतात, त्यामुळे गरोदर महिलांनी त्यांचा कधीही वापर करू नये. याच्या बिया पचायलाही जड असतात. गाजरात बटाट्यापेक्षा सहापट जास्त कॅल्शियम असते. कॅल्शियम आणि कॅरोटीन मुबलक प्रमाणात असल्यामुळे लहान मुलांसाठी हे उत्तम अन्न आहे. रशियन डॉ. मेकनिकोफ यांच्या मते, गाजरांमध्ये आतड्यांवरील हानिकारक जंतूंचा नाश करण्याचा अद्भुत गुणधर्म आहे. यामध्ये जीवनसत्व अ मुबलक प्रमाणात आढळते, त्यामुळे डोळ्यांच्या आजारांवरही ते फायदेशीर आहे.
गाजर रक्त शुद्ध करते. गाजराच्या रसावर १०-१५ दिवस राहिल्यास रक्ताचे विकार, गाठी, सूज, पांडुरोग यांसारख्या त्वचारोगात फायदा होतो. त्यात लोह मुबलक प्रमाणात आढळते. गाजर भरपूर चावून खाल्ल्याने दात मजबूत, स्वच्छ आणि चमकदार होतात आणि हिरड्या मजबूत होतात.
सावधगिरी : गाजराचा पिवळा भाग खाल्ल्याने किंवा गाजर खाल्ल्यानंतर ३० मिनिटांत पाणी प्यायल्याने खोकला होतो. गाजर जास्त प्रमाणात खाल्ल्याने पोटदुखीचा त्रास होतो. अशा वेळी तुम्ही थोडा गूळ खाऊ शकता. जास्त गाजर वीर्य क्षय करते. पित्त प्रकृतीच्या लोकांनी गाजराचा वापर काळजीपूर्वक करावा.
औषध वापर:
मानसिक कमजोरी
गाजराचा रस नियमित सेवन केल्याने मानसिक कमजोरी दूर होते.
मासिक पाळी कमी होत असल्यास किंवा त्रास होत असल्यास, किंवा वेळेवर येत नसल्यास गाजराच्या ५ ग्रॅम बिया २० ग्रॅम गुळासोबत घेतल्याने फायदा होतो. मासिक पाळी नियमित करण्यासाठी ज्या ऍलोपॅथी गोळ्या घेतल्या जातात त्या अत्यंत हानिकारक असतात. त्यांचे चुकूनही याचे सेवन करू नका.
अर्धशिशी/शीर्षशूल
गाजराच्या पानांना दोन्ही बाजूंनी तूप लावून गरम करा. नंतर त्यांचा रस काढा आणि नाकात २-३ थेंब टाका. यामुळे मायग्रेन (अर्धशिशी) चे दुखणे संपते.
श्वासोच्छवास-उचकी
गाजराच्या रसाचे ४-५ थेंब दोन्ही नाकपुड्यात टाकल्यास फायदा होतो.
नेत्ररोग
अंधत्व, रातांधळेपणा, वाचताना डोळ्यांना त्रास होणे इत्यादी आजारांवर कच्चे गाजर किंवा त्याचा रस सेवन करणे फायदेशीर ठरते. या प्रयोगामुळे चष्म्याचा नंबर कमी होऊ शकतो.
पचनक्रिया बिघडणे
अरुचि, मंदाग्नि, अस्वस्थता, अपचन इत्यादी आजारांमध्ये गाजराच्या रसात मीठ, धणे, जिरे, काळी मिरी, लिंबाचा रस घालून प्यावे किंवा गाजराचे सूप बनवून प्यावे.
लघवीची समस्या
गाजराचा रस प्यायल्याने लघवी मुक्तपणे येते, रक्तातील साखरही कमी होते. गाजराची खीर खाल्ल्याने लघवीतून कॅल्शियम, फॉस्फरस बाहेर पडणे थांबते.
भाजल्यावर
जळजळ झाल्यामुळे होणार्या जळजळीत गाजराचा रस प्रभावित भागावर वारंवार लावल्याने फायदा होतो.